ผู้เชี่ยวชาญ: สถานีวิจัยคลื่นวิทยุของสหรัฐฯ ไม่ได้เป็นสาเหตุของแผ่นดินไหวในตุรกีและซีเรีย
- บทความนี้มีอายุมากกว่า 1 ปี
- เผยแพร่ วันที่ 23 มีนาคม 2566 เวลา 07:20
- อัพเดตแล้ว วันที่ 23 มีนาคม 2023 เวลา 07:20
- ใช้เวลาอ่านประมาณ 3 นาที
- เขียนโดย: AFP ประเทศไทย
สงวนลิขสิทธิ์ © AFP 2560-2568 การใช้เนื้อหาในลักษณะเชิงพาณิชย์จำเป็นต้องสมัครเป็นสมาชิก ข้อมูลเพิ่มเติม
คลิปวิดีโอแสดงภาพจากกล้องวงจรปิดถูกโพสต์ในเฟซบุ๊ก เมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2566
ในคลิปวิดีโอความยาว 22 วินาที สามารถสังเกตเห็นแสงไฟในท้องฟ้าตอนกลางคืน ก่อนที่ไฟในตัวอาคารจะดับ โดยเป็นคลิปที่ดูเหมือนจะถ่ายระหว่างเกิดแผ่นดินไหว
คำบรรยายโพสต์เขียนว่า: “ภาพถ่ายถูกบันทึกโดยแสงไฟที่ปรากฏขึ้นระหว่างการโจมตีด้วยฮาร์ปครั้งใหญ่ของสหรัฐฯ ในตุรกี สถานการณ์เดียวกันกับภาพฮาร์ปในเม็กซิโกที่ทำให้พวกเขาเป็นสถานที่ทดลอง”
คำกล่าวอ้างคล้ายๆ กัน ถูกแชร์ในโพสต์ภาษาอังกฤษ โรมาเนีย เยอรมัน และกรีก
โพสต์ดังกล่าวถูกเผยแพร่ไม่กี่วันหลังเกิดเหตุแผ่นดินไหวทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศตุรกี และในพื้นที่ของประเทศซีเรียในช่วงเข้ามืดของวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2566 ซึ่งคร่าชีวิตผู้คนในทั้งสองประเทศไปมากกว่า 50,000 ราย
อีกคลิปวิดีโอความยาว 40 วินาที ซึ่งถูกโพสต์ลงเฟซบุ๊กเมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2566 ก็แสดงแสงไฟในตอนกลางคืนเช่นเดียวกัน
โดยคำบรรยายบางส่วนของโพสต์นี้เขียนว่า: “HAARP มีการใช้งานมากในขณะนี้ แผ่นดินไหวหลายครั้งในหลายประเทศ พวกเขากล่าวโทษการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศสำหรับเรื่องนี้ อย่างที่คุณเห็น ทั้งอดีตรัฐมนตรีกระทรวงกลาโหม คริส มิลเลอร์ และรองผู้อำนวยการ เอซรา โคเฮน กล่าวโทษ HAARP สำหรับเหตุแผ่นดินไหวในตุรกี”
คลิปวิดีโอเดียวกันถูกแชร์ในไทยและในอินโดนีเซีย
ยังมีโพสต์ที่แชร์คลิปวิดีโอเดียวกันในภาษาอังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน ดัทช์ โรมาเนีย ฮังการี และเช็ก
AFP ได้สอบถามกับผู้เชี่ยวชาญหลายคนในแวดวงดาราศาสตร์ ธรณีฟิสิกส์ และวิทยาศาสตร์โลก ซึ่งต่างปฎิเสธคำกล่าวอ้างดังกล่าว
พวกเขากล่าวว่าฮาร์ป ศูนย์วิจัยของกองทัพอากาศและกองทัพเรือสหรัฐฯ ก่อนถูกส่งมอบให้กับมหาวิทยาลัยอลาสก้า แฟร์แบงค์ ในปี 2558 -- ไม่ได้มีศักยภาพในการก่อให้เกิดแผ่นดินไหว
“นิยายวิทยาศาสตร์”
ศูนย์วิจัยฮาร์ป มีเป้าหมายในการศึกษาคุณสมบัติและพฤติกรรมของชั้นบรรยากาศที่มีชื่อว่าไอโอโนสเฟียร์ (ionosphere) ซึ่งนาซาระบุว่าเป็นชั้นบรรยากาศโลกชั้นบนสุดที่บรรจบกับพื้นที่ในอวกาศ
Jeffrey Hughes ศาสตราจารย์ด้านดาราศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยบอสตัน กล่าวกับ AFP ว่า คลื่นวิทยุของฮาร์ปไปเพิ่มความร้อนให้กับชั้นไอโอโนสเฟียร์ในวงที่จำกัดประมาณ 100 กม. ซึ่งเขาอธิบายว่าสิ่งนี้ “ไม่มีทางที่จะสร้างผลกระทบต่อสภาพพื้นดินในอีกซีกโลกได้เลย ขอโทษนะ แต่มันเป็นเพียงเรื่องไร้สาระ”
โทชิ นิชิมูระ นักธรณีฟิสิกส์และรองศาสตราจารย์ด้านการวิจัยของวิทยาลัยวิศวกรรมศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยบอสตัน กล่าวเช่นว่า “ปัจจุบันไม่มีเทคโนโลยีใดที่จะปล่อยคลื่นวิทยุจากพื้นดินและโจมตีเมืองในทวีปอื่นได้อย่างแม่นยำ”
เขาอธิบายเพิ่มว่า: “คลื่นวิทยุที่สร้างขึ้นสามารถทำให้เกิดการรบกวนในชั้นบรรยากาศด้านบนได้ แต่ก็เทียบได้พอๆ กับการรบกวนที่มาจากดวงอาทิตย์ ผมเข้าใจว่าไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ว่าคลื่นวิทยุสังเคราะห์เหล่านี้จะทำให้เกิดการรบกวนที่รุนแรงขึ้นจนมีผลกระทบต่อเงื่อนไขในการเกิดแผ่นดินไหวนะครับ”
Susan Hough นักธรณีฟิสิกส์จากการสำรวจทางธรณีวิทยาของสหรัฐอเมริกา (USGS) ปฏิเสธคำกล่าวอ้างนี้ว่าเป็น “นิยายวิทยาศาสตร์”
“ไม่มีกลไกที่เป็นไปได้เลยว่าแผ่นดินไหวสามารถถูกกระตุ้นด้วยอุปกรณ์หรืออาวุธดังกล่าว” เธอบอกกับ AFP
David Keith ศาสตราจารย์ด้านฟิสิกส์ประยุกต์แห่งวิทยลัยวิศวกรรมศาสตร์และวิทยาศาสตร์ประยุกต์ฮาร์วาร์ด กล่าวกับ AFP ว่า “ไม่มีกลไกของฮาร์ปที่สามารถส่งผลกระทบให้เกิดแผ่นดินไหวได้”
“มันไม่ต่างจากการตั้งคำถามว่าแผ่นดินไหวเกิดจากตัวละคร Bugs Bunny ที่กำลังขุดดินหาแครอทเลย”
Michael Lockwood ศาสตราจารย์ด้านฟิสิกส์สิ่งแวดล้อมอวกาศแห่งมหาวิทยาลัยรีดดิ้งในอังกฤษ โดยเขามีประสบการณ์ในการทำงานกับเครื่องมือวิทยาศาสตร์ที่คล้ายกันในสถานที่อื่น กล่าวอย่างชัดเจนว่า “ฮาร์ป ไม่ใช่อาวุธ ไม่ว่าในรูปแบบใดก็ตาม และมันไม่สามารถถูกนำมาใช้เป็นอาวุธได้ด้วย”
“แค่แนวคิดที่ระบุว่าฮาร์ป ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนเหนือของ Gakona ในรัฐอลาสก้า จะสามารถทำให้เกิดปฎิกิริยาทางธรณีที่ไหนก็ตาม หรือในตุรกีและซีเรียนั้น ให้พูดตามตรงเลยก็ เป็นเรื่องที่ตลกสิ้นดี”
เพจ FAQ ของศูนย์วิจัยดังล่าวเขียนอธิบายว่า “เป้าหมายของงานวิจัยที่ฮาร์ปคือการศึกษาขั้นพื้นฐานของกระบวนการทำงานทางกายภาพในชั้นบรรยากาศส่วนนอกของโลกเรา”
AFP ได้สอบถามเกี่ยวกับคำกล่าวอ้างล่าสุดว่าเครื่องมือในศูนย์วิจัยดังกล่าวอยู่เบื้องหลังเหตุแผ่นดินไหวในเดือนกุมภาพันธ์ 2566 หรือไม่ Jessica Matthews ผู้จัดการโครงการของฮาร์ปกล่าวว่ามันเป็นไปไม่ได้
เธออธิบายกับ AFP ว่า: “เหตุแผ่นดินไหวในประเทศตุรกีเมื่อเร็วๆ นี้เป็นความสูญเสียที่น่าเศร้ามาก โดยเป็นการย้ำถึงศักยภาพในการทำลายล้างที่ทรงพลังของธรรมชาติ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ศูนย์วิจัยฮาร์ปไม่สามารถสร้างหรือเพิ่มกำลังให้กับภัยพิบัติ”
วิดีโอที่ถูกนำเสนออย่างไม่ถูกต้อง
คลิปวิดีโอในโพสต์ที่ทำให้เข้าใจผิดดังกล่าว ถูกแชร์ในบริบทที่เป็นเท็จ
การค้นหาด้วยคำสำคัญ พบคลิปวิดีโอแรก ถูกเผยแพร่โดย Haber Global สื่อของประเทศตุรกี เมื่อวันที่ 23 พฤศจิกายน 2566 -- เป็นเวลากว่า 2 เดือนก่อนเกิดเหตุแผ่นดินไหวในประเทศซีเรียและตุรกี
จากรายงานของ Haber Global คลิปวิดีโอดังกล่าวบันทึกฟ้าแลบระหว่างเหตุแผ่นดินไหวในภูมิภาค Duzce ทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศตุรกีในวันที่ 23 พฤศจิกายน
ในคลิปดังกล่าว ผู้ประกาศข่าวอธิบายว่า คลื่นแสง นั้นเป็นปรากฏการณ์ที่สามารถสังเกตได้จากเหตุการณ์แผ่นดินไหวอื่นๆ เมื่อพบการเคลื่อนตัวในบริเวณรอยแยกของโลก
สื่อท้องถิ่นอื่นๆ เช่นที่นี่และนี่ ก็รายงานเช่นเดียวกันเกี่ยวกับแสงสว่างในท้องฟ้าระหว่างเหตุแผ่นดินไหวตุรกี ในเดือนพฤศจิกายน 2565 ซึ่งเป็นแผ่นดินไหวความรุนแรง 6.1 แมกนิจูด สำนักข่าว AFP รายงาน
การใช้เครื่องมือตรวจสอบ InVID-WeVerify AFP ได้ค้นหาภาพย้อนหลังทาง Yandex ด้วยคีย์เฟรมจากวิดีโอที่สองในโพสต์ที่ทำใหเข้าใจผิด และพบว่าเป็นวิดีโอที่เผยแพร่เมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2566 บนเว็บไซต์และในเพจเฟซบุ๊กของ Yeni Safak หนังสือพิมพ์ในประเทศตุรกี
Yeni Safak อ้างอิงข้อมูลจากประชาชนคนหนึ่งที่บันทึกคลิปวิดีโอดังกล่าวในช่วงกลางคืน ระหว่างเหตุแผ่นดินไหวในจังหวัด Hatay ทางตอนใต้ของประเทศตุรกี
สื่ออื่นๆ ในประเทศตุรกี รายงานเช่นเดียวกันว่าคลิปวิดีโอดังกล่าวบันทึกเหตุการณ์แผ่นดินไหวในจังหวัด Hatay แต่บางรายงานระบุว่าเป็นคลิปจาก Pazarcik ในจังหวัด Kahramanmaras ทางตอนใต้ของประเทศตุรกี ไม่มีการกล่าวถึงฮาร์ปในรายงานข่าวเหล่านี้
Hatay และ Kahramanmaras เป็นสองจังหวัดที่ได้รับผลกระทบรุนแรงที่สุดจากเหตุแผ่นดินไหวในเดือนกุมภาพันธ์ ปี 2566 สำนักข่าว AFP รายงาน
แสงที่เกิดตอนแผ่นดินไหว
ผู้เชี่ยวชาญอธิบายกับ AFP ว่าแสงสว่างที่เกิดตอนแผ่นดินไหว ไม่ได้เป็นหลักฐานว่าอุปกรณ์ฮาร์ปเป็นชนวนในการเกิดแผ่นดินไหว ปรากฏการณ์ดังกล่าวถือเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นบ่อยระหว่างเหตุแผ่นดินไหว แม้จะมีความเห็นต่างกันเกี่ยวกับจุดกำเนิดของแสงดังกล่าว
ปรากฏการณ์ของแสงที่มีชื่อเฉพาะว่า sheet lighting balls of light streamers และ steady glow ในบริบทที่เกี่ยวกับการรายงานข่าวแผ่นดินไหว มีชื่อเรียกว่าแสงแผ่นดินไหว (earthquake lights) USGS เขียนอธิบายที่นี่
USGS กล่าวว่านักธรณีฟิสิกส์มีความเห็นที่แตกต่างกันเกี่ยวกับรายงานข่าวเกี่ยวกับแสงที่เกิดใกล้กับเวลาและจุดศูนย์กลางของแผ่นดินไหวจริงๆ แล้วเป็นแสงแผ่นดินไหวหรือไม่
Hough จาก USGS อธิบายกับ AFP ว่า “ผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่เห็นด้วยว่าการพบเห็นแสงระหว่างเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ บางครั้งแสงเหล่านี้เกิดจากหม้อแปลงไฟฟ้าที่ลัดวงจร แต่ก็มีหลักฐานว่าแสงเกิดจากโลกเองด้วย”
“มีบางแนวคิดที่พยายามอธิบายมัน แต่ผมไม่เชื่อว่าเป็นทฤษฏีซึ่งเป็นที่ยอมรับที่สามารถอธิบายมันได้ เพราะมันเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นชั่วคราวและยากที่จะบันทึกอย่างแม่นยำ” เธออธิบายเพิ่ม
AFP นำเสนอคลิปวิดีโอที่ถูกเผยแพร่โดยสื่อตุรกี ให้กับผู้เชี่ยวชาญ ประกอบกับวิดีโอที่นำเสนอพร้อมคำกล่าวอ้างที่ทำให้เข้าใจผิด
John Vidale ศาสตราจารย์ด้านธรณีศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยเซาเทิร์นแคลิฟอร์เนีย กล่าวว่า “แสงเช่นในคลิปวิดีโอเช่นนี้ มักจะเกิดมาจากการลัดวงจรของหม้อแปลงไฟฟ้าขณะเกิดการสั่นสะเทือนรุนแรง”
Hughes จากมหาวิทยาลัยบอสตัน เห็นด้วย “สำหรับผม มันดูเหมือนแสงที่สว่างขึ้นเมื่อระบบไฟฟ้าลัดวงจร ซึ่งผมค่อนข้างมั่นใจว่าเกิดขึ้นได้จากแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว”
ประเทศตุรกีตั้งอยู่บนรอยเลื่อนอนาโตเลียตะวันออกและรอยเลื่อนอนาโตเลียตะวันเหนือ ซึ่งถือเป็นพื้นที่เกิดแผ่นดินไหวที่บ่อยที่สุดแห่งหนึ่งของโลก
Hough กล่าวว่า “ข้อมูลทั้งหมดชี้ว่าแผ่นดินไหวตุรกี แม้จะใหญ่ แต่ก็สอดคล้องกับการคาดการณ์ของแผ่นดินไหวกำลังรุนแรง บนพื้นที่ที่ตั้งอยู่ในระบบรอยเลื่อนใหญ่ของโลก”
อ่านรายงานตรวจสอบข้อเท็จจริงของ AFP เกี่ยวเหตุแผ่นดินไหวในตุรกีและซีเรียได้ที่นี่
พบเนื้อหาที่คุณต้องการให้เอเอฟพีตรวจสอบ?
ติดต่อเรา
